In eigen land heeft
hij geen leven omdat hij Bi-seksueel is. Maar zijn land is niet in oorlog en
dan ben je volgens de Balkanlanden een gelukszoeker en kom je niet meer in,
ziet correspondent Thijs Kettenis. Daarmee schenden die landen de
mensenrechten.
Is Ihab een gelukszoeker ?! Vier Balkanlanden vinden van wel. De 26-jarige
vluchteling komt immers uit Libanon, een land waar geen oorlog heerst. En dus
is hij niet op zoek naar een veilig heenkomen, maar wil hij een beter leven
opbouwen, redeneren ze. De meeste EU-landen verlenen geen asiel aan dergelijke
economische migranten.
Om die reden sloot Slovenië anderhalve week geleden zijn grenzen voor alle
vluchtelingen, behalve uit Syrië, Afghanistan en Irak, waar oorlog heerst. Om
niet opgezadeld te raken met duizenden migranten uit andere landen, volgden
Kroatië, Servië en Macedonië het Sloveense voor- beeld. Waardoor er nu zo'n
negenhonderd gestrand zijn in een kamp in Idomeni, een Grieks dorp op de grens
met Macedonië.
Ihab moet slikken als hij de vraag voorgelegd krijgt of hij een gelukszoeker is. Hij slaat zijn ogen neer. Hij vertelt hoe hij met zijn verloofde besprak dat hij ook op mannen valt. Zij maakte daar geen punt van, maar de problemen begonnen toen ze haar familie inlichtte. "Ik kreeg dreigtelefoontjes. Ze zouden me vermoorden. Ik heb foto's waarop te zien is hoe ze me met stenen bekogelen terwijl ik in de auto zit".
Ihab besloot te vluchten. Hij zegde zijn baan in een kledingzaak op, verkocht zijn auto en kocht van het geld een ticket naar Istanbul. "Dat is niet alles", zegt Ihab. Hij krijgt tranen in zijn ogen en kijkt schichtig om zich heen. "Ik heb Hiv", schrijft hij op een papier. De bladzijde slaat hij snel om. Uit zijn heuptas haalt hij een potje Hiv-remmers. "Nog genoeg voor tien dagen". Als hij zijn zaak kan onderbouwen, is de kans groot dat Ihab asiel krijgt in een Europees land. Maar hoe komt hij verder Europa in, nu Macedonische politiemannen de grens potdicht houden met hun schilden ?!
Internationale richtlijnen zijn duidelijk: wat de Balkanlanden doen, is een schending van de mensenrechten. Eerder wees de UNHCR, de vluchte- lingenorganisatie van de Verenigde Naties, daar al op. Maar de grenzen bleven op slot. Woensdag liet secretaris-generaal Ban Ki-moon er geen misverstand over bestaan. "Het indelen van asielzoekers op basis van hun veronderstelde nationaliteit is een inbreuk op het recht van alle mensen om asiel aan te vragen, ongeacht hun nationaliteit, op basis van een beoordeling van hun individuele situatie".
Onduidelijk
Maar Slovenië, en daarmee de drie landen zuidelijker op de vluchtroute, blijven onvermurwbaar. "De EU heeft nog steeds geen gemeenschap- pelijk standpunt over het gedrag van landen met betrekking tot hun grenzen", zei minister van buitenlandse zaken Ivica Dacic van Servië, geen EU-lid. "Het is nog steeds onduidelijk of de EU het sluiten van grenzen steunt, of de vrije doorstroom van migranten".
Relatief gaat het om een kleine groep vluchtelingen die nu in Griekenland strandt. Syriërs, Afghanen en Irakezen maken 92 procent van de vluchtelingenstroom uit, blijkt uit gegevens van de UNHCR en de Macedonische regering.
Volgens de jongste cijfers komen nu wekelijks tegen de 30.000 vluchtelingen aan per gammele rubberboot op een van de Griekse eilanden. Dat betekent dat er, nu de Macedonische grens ruim een week gesloten is, zo'n 2000 vluchtelingen niet via de Balkanroute verder kunnen reizen. De meeste komen uit Iran en Pakistan. Bijna de helft verblijft nu in het tentenkamp in Idomeni.
Op de vlucht voor Boko Haram
Gilles (34) uit Kameroen blijft bij de grens wachten, hopend dat die toch opengaat. De suggestie dat hij 'maar' een economische vluchteling zou zijn, maakt hem boos. "Alsof alleen in Syrië, Afghanistan en Irak wordt gevochten", zegt hij boos. Gilles zegt dat hij op de vlucht is voor Boko Haram, de Nigeriaanse terreurbeweging die ook in Kameroen actief is. Zijn werk als vrachtwagenchauffeur kan hij niet meer veilig uitoefenen. Om zijn reis te betalen, heeft hij zijn truck verkocht.
Op zijn tablet kijkt Gilles de livestream van nieuwszender France24. "Weer niks. Niemand heeft aandacht voor ons", zegt hij mismoedig. Een andere vluchteling werpt een blik over Gilles' schouders. "Is er nieuws ?! Wanneer gaat de grens open" ?! Het zijn de vragen die onafgebroken door het kamp gonzen. Gilles heeft een jas gekregen van een vrijwilligersorganisatie. Het bruine jack met ribmotief spant wat om de buik van de forse man, maar wat geeft het. Het wordt kouder en natter in Idomeni.
Ook wie uitsluitend economische motieven lijkt te hebben en dus weinig kans maakt op een verblijfsstatus, laat zich door de dichte grens niet weerhouden. "Ik heb mijn vrouw en drie kinderen van 7, 4 en 2 in Pakistan achtergelaten. Denk je dat ik dat zomaar doe" ?!, zegt Shahid (36) uit de stad Peshawar. Hij is een maand onderweg, en sinds een week zit hij vast in Idomeni. "Al mijn geld heb ik uitgegeven voor mijn vlucht. Ik was doodsbang op de boot van Turkije naar Lesbos. Ik heb een vrouw en een kind overboord zien slaan. Maar ik heb geen keus: in Peshawar is geen werk".
Aanpassen
Hij wil naar Italië, daar kent hij landgenoten. Shahid zal niemand tot last zijn, bezweert hij. "Die vrienden kunnen me helpen aanpassen. In Europa werken dingen anders dan bij ons. Zij gaan me helpen een leven op te bouwen".
Op de vraag of hij zich voor zijn tocht heeft gerealiseerd dat hij misschien niet in Europa mag blijven, volgt een glazige blik. "Wij zijn ook mensen, met rechten en een opleiding. We zijn geen terroristen". Zoals velen heeft Shahid het idee dat de recente aanslagen in Parijs het nu voor hem verpest hebben. "Dat waren criminelen. Ik bid voor alle christenen, moslims, iedereen. Laat me door alsjeblieft".
Er komt een bus vol vluchtelingen in het kamp aan. Bij een snelle check blijkt dat ze allemaal een van de nationaliteiten hebben die de Macedo- niërs doorlaten. Dankzij sociale media weten de anderen dat het geen zin heeft vanuit andere plaatsen in Griekenland naar Idomeni te komen. Het kamp kijkt gelaten toe hoe de Syriërs, Afghanen en Irakezen onder begeleiding van een medewerker van de UNHCR in een rij naar de grens sjokken. Muisstil, de blikken van de anderen ontwijkend.
Op een geïmproviseerde overgang gaan ze langs de Griekse politie de grens over, waar de Macedonische collega's hen de weg wijzen naar het registratiepunt aan de andere kant. De overgang via het spoor kunnen ze niet meer gebruiken sinds tientallen Iraniërs, Pakistanen en Bengalen die uit protest blokkeren. Sommigen hebben hun mond dichtgenaaid en zijn in hongerstaking.
Verderop staan de Marokkaanse jongens Hamza en Mohamed (beiden 20) met een blikje Amstel in de hand. Ze komen uit Casablanca, niet bepaald een onveilig gebied. Maar ze kunnen geen werk vinden. Ze zijn er heilig van overtuigd dat dat in Europa wel gaat lukken. Ze hebben een opleiding voor het vervaardigen en inbouwen van aluminiumproducten. "We willen naar Oslo. Daar hebben we vrienden", zegt Mohamed. "Nee joh, Malmö", corrigeert Hamza hem. Mohamed lacht zijn slotjes bloot om de vergissing. "Proost", zeggen ze, terwijl ze hun blikjes tegen elkaar klikken.
Dat de jongens juist nu een poging wagen, komt doordat mensensmokkelaars reclame maken voor de Balkanroute. Ze kunnen mee in het kielzog van de oorlogsvluchtelingen, werd ze beloofd. De directe, veel kortere route via Spanje is dankzij strenge grensbewaking geen optie. Marokkanen kunnen daarentegen eenvoudig en goedkoop per vliegtuig Turkije inkomen, een visum hebben ze niet nodig. Dat Hamza en Mohamed waarschijnlijk linea recta worden teruggestuurd als ze zich in Malmö melden, is ze onbekend.
Er ontstaat reuring aan de andere kant van de grens als een legervoertuig vol vluchtelingen komt aanrijden. "Aha, de smokkelaars zijn weer actief", zegt een Macedonische politieagent. Tegen betaling helpen ze mensen elders de grens over, maar de politie en het leger hebben de controles opgevoerd. Het cordon agenten wijkt, de vluchtelingen lopen het kamp in. Het terug de grens overzetten van vluchtelingen druist in tegen alle internationale regels. De Griekse agenten kijken ernaar.
Binnenzak
Ook Hamza en Mohamed hebben geprobeerd op een andere plaats de grens over te gaan, zeggen ze. Ze liepen aan de Griekse kant van het prikkeldraad dat Macedonië langs de grens heeft gespannen. "De Macedoniërs zagen ons, kwamen erover heen en sleepten ons Macedonië in. Dat mag helemaal niet" ‼, zegt Mohamed. De agenten sloegen met wapenstokken en namen geld en telefoons af. "Mijn hele lichaam doet pijn. Gelukkig vonden ze niet alles; het meeste zat in mijn binnenzak".
Dat alles weerhoudt ze er niet van het te blijven proberen. Ze denken erover naar Athene te gaan en een plan uit te denken. "We willen op legale wijze naar Europa, met onze eigen papieren. We willen niks illegaals doen", verzekert Hamza. Het is een indirecte verwijzing naar de verhalen dat Arabische niet-Syriërs een vals Syrisch paspoort aanschaffen om alsnog de Macedonische grens over te komen.
Bij de keet van de UNHCR in het kamp is het dringen geblazen. Veel vluchtelingen hebben hun hoop gevestigd op de hulporganisatie, maar die kan weinig doen. "Mijn telefoon is gestolen. Hij lag aan de oplader toen ik met mijn zoontje de tent uit moest vluchten voor een vechtpartij. Ik kwam terug en nu is hij weg", zegt de Pakistaanse Omeira (26). De UNHCR-medewerker verwijst haar naar de Griekse politie. "Wij kunnen het kamp zo goed mogelijk organiseren, samen met vrijwilligers", zegt Alexandros Voulgaris van de organisatie. "Verder geven we informatie over hoe de mensen hier asiel kunnen aanvragen in Griekenland".
Een optie die vanwege de belabberde economische
situatie voor de meesten weinig aantrekkelijk is. "Neem een taxi naar
Polykastro. Daar zijn lijnbussen naar Thessaloniki. En daar kunt u per bus,
trein of vliegtuig naar Athene", legt een collega van Voulgaris uit aan
een Pakistaan. Die begint te lachen. "Ik blijf niet in Griekenland. Ik ga
Europa in".
bronnen: Trouw.nl / YouTube.com
