Homocafé 'Wilsons' in Haarlem heeft onverwacht zijn deuren gesloten, kort daarvoor ging de Kabberdoes in Den Bosch dicht ‼ In Amsterdam, Arnhem, Tilburg verdween al eerder homohoreca. Feesten en internetdaten draaien de cafés de nek om, tenzij die jon- geren en niet-homo's weten binnen te halen.
Roland Smit bleef lachen toen hij de laatste ronde aankondigde. Het weekeinde was prachtig geweest, met een volle boot tijdens de Canal Parade op zaterdag in de Amsterdamse grachten als hoogtepunt. De foto's op de Facebookpagina van gaycafé Wilsons getuigen van een uitbundig feest. Maar de profielfoto staat op zwart. Drie dagen na Gay Pride verliet Smit opgelucht de rechtbank, waar het faillissement van zijn café was uitge- sproken. "Niemand wist het, behalve ik".
Zo sloot het enige homocafé van Haarlem na 36 jaar zijn deuren. "Ik heb er zes jaar keihard voor gewerkt. Maar ook dagen naar de klok zitten kijken tot er iemand binnenkwam", verklaart Smit zijn besluit. "Een paar jaar geleden heb ik een burn-out gehad, ik heb niet zoveel reserves meer. In de loop der jaren heb ik veel georganiseerd, maar op dagen dat ik dat niet deed, was er weinig te beleven. Meer dan een gezellige baravond werd het nooit. Daar kun je niet van bestaan".
COC Kennemerland reageerde ontstemd. "De sluiting van Wilsons kwam als een verrassing", legt bestuurslid Diana van den Born uit. "Haarlem is een stad, maar het lijkt een dorp waarin iedereen elkaar kent. In 2012 was Haarlem Roze Stad, dat was een fantastisch jaar, en ook nadien is het algemene beeld ten opzichte van lesbisch, homo, bi en transgender positief, maar de LHBT-gemeenschap in Haarlem is weer nagenoeg onzichtbaar geworden".
Als enige homocafé in een stad dicht bij Amsterdam heb je niet het voordeel van wisselend publiek, legt Smit uit. "Als het bij mij stil is, loop je niet even naar een ander om te kijken of het daar gezellig is". Bovendien zat Wilsons in een kelder. Een veel gemaakte opmerking was: "We hoeven niet meer onder de grond".
Ouderencafés
Tien jaar geleden sloot het COC al het eigen café in Haarlem. "Het café draaide goed, maar we zouden hoge kosten moeten maken om aan de vei- ligheidseisen te voldoen. De behoefte aan een ontmoetingsplek is er nog wel. Voor jongeren is het heel belangrijk om gelijkgestemden te treffen bij het uitgaan. En ouderen zie je zelfs terug de kast in gaan als hun omgeving kleiner wordt en alleen uit hetero's bestaat".
Voor die kwetsbare groepen organiseert het COC in de meeste plaatsen nog geregeld bijeenkomsten, zegt landelijk directeur Koen van Dijk. "Wij blijven alert voor mensen die 't niet op eigen houtje redden. Daarom organiseren we ouderencafés en ontmoetingen voor mensen met een migran- tenachtergrond of een verstandelijke beperking. En voor jongeren van rond de 15, die het op school moeilijk hebben omdat ze homo of lesbisch zijn en die te jong zijn om naar een café te gaan".
Het COC werd in 1946 opgericht als Cultuur en Ontspannings Centrum, met als doel het organiseren van opvang en sociale activiteiten voor les- bische, homoseksuele en biseksuele vrouwen en mannen. "Die functie is nu grotendeels overgenomen door de horeca", meent Van Dijk. "Toen ik begin jaren tachtig studeerde, ging ik elke uitgaansavond naar het COC. Dat had in Amsterdam een heel populaire disco. Maar op een gegeven mo- ment waren er genoeg andere mogelijkheden".
Van Dijk is dan ook niet verrast door de sluiting van homokroegen. "De horeca heeft het sowieso zwaar en een homocafé is vaak gericht op een bepaald publiek, dan heb je een smalle marge. Jongeren gaan graag gemengd uit en zij kiezen veel voor feesten in plaats van kroegen. En internetdaten heeft het ontmoeten overgenomen. Je ging ook naar het café om te flirten, maar dat kun je nu thuis doen, vanachter je computer".
Roland Smit zegt hetzelfde. "Thuis op de bank met een app op je telefoon leg je eenvoudig contact". Grindr is de populaire app voor homomannen, Brenda vervult die rol voor lesbische vrouwen. Ze zien in een veeg over hun beeldscherm honderd profielen van andere gebruikers in hun nabije omgeving. Met vijf miljoen profielen in tweehonderd landen is er vrijwel altijd wel iemand in de buurt voor snelle seks, vriendschap of elkaar leren kennen. Daarvoor hoef je dus niet uit te gaan.
150 foto's
Toch zijn er homocafés die het wel redden, misschien juist omdat zij gebruikmaken van sociale media om hun populariteit te vergroten. Zo maakt Bodytalk in Utrecht elk weekeinde zo'n 150 foto's van zijn bezoekers. "Op maandag is daar meteen vraag naar. We krijgen telefoontjes als de foto's nog niet op de Facebookpagina staan", lacht eigenaar Feibe Zweers. "Vervolgens gaan de likes rond, dus je moet zorgen dat de kwaliteit goed is. Die foto's worden soms door wel tienduizend mensen bekeken".
De Bodytalk is "de langst bestaande gaybar met dezelfde eigenaar in Nederland", meldt Zweers trots. Hij heeft de donker gemeubileerde pijpenla aan de Oudegracht al 27½ jaar. "En het is hier elke week een gekkenhuis".
Dat is niet altijd zo geweest, erkent Zweers. "Nadat het rookverbod voor de horeca werd ingesteld ging het heel slecht. We hadden veel rokers en een deel daarvan bleef thuis. Toen ben ik gaan nadenken: waarom komen mensen naar een café ?! Zelf loop ik door als ik zie dat het ergens leeg is. En het zag er, eerlijk gezegd, ook wel een tikje oubollig uit. Dus heb ik flink geïnvesteerd om de bar aantrekkelijk te maken voor jongeren. Toen ik net klaar was ging mijn enige concurrent dicht en kon ik een nieuw publiek binnenhalen. Voorheen kwamen er vooral mannen van boven de 35. Nu komen er ook veel vrouwen en jongeren".
Want behoefte aan een homocafé is er in Utrecht nog steeds, zag Zweers. "Ja, je hebt natuurlijk andere ontmoetingsmogelijkheden. Maar dat ho- mo's makkelijk naar andere zaken gaan geloof ik niet. Het is nog steeds moeilijk om als man-man of vrouw-vrouw elkaar even vast te pakken, laat staan meer. Hand-in-hand lopen of elkaar kussen in het openbaar is niet altijd veilig".
Heterovriendelijk
Om te zorgen dat zijn klanten zich in Bodytalk op hun gemak voelen, staat Zweers meestal zelf aan de deur. "Niet als portier, we zijn geen besloten club, maar als gastheer. Op drukke avonden staan er wel 20 mensen buiten te wachten, en 80 binnen op een vloeroppervlak van 50 vier- kante meter". Soms praat hij mensen die aarzelen naar binnen, soms houdt hij een groepje hetero's buiten. "We doen de deur voor je open, heten je welkom, dat levert veel positieve reacties op. We zijn heterovriendelijk, maar het mag geen 'aapjes kijken' worden. Het moet wel een homobar blijven".
Dat laatste zegt Edwin van de Merwe ook. Maar zijn deurbeleid bij de 'Venise Bar' in Breda is ruimhartig. "Gezelligheid is het belangrijkste. Als iemand dronken is of vervelend dan zet ik hem buiten. Het merendeel van de gasten is wel homo of lesbisch, maar iedereen is welkom, homo of hetero, als je elkaar maar respecteert. Een homobar, dat is toch een beetje achterhaald, niet" ?!
Van de Merwe nam de Venise een kleine twee jaar geleden over, nadat het café in korte tijd enkele keren van eigenaar was gewisseld. "Venise is de oudste gaybar van Brabant, opgericht door Erna de Haas op 1 december 1967. Ik heb hem precies 45 jaar later gekocht, bizar hè ?! Vroeger stond er 'gays only' op de deur en waren de ramen gesloten. Het ging er niet zo goed. Ik was exportmanager, maar ik hou gewoon van de Venise, het kwam op m'n pad".
Zijn stem is wat schor. Het is geregeld een dolle boel in de Venise sinds Van de Merwe er de ramen opengooide. "Ik wilde het een beetje hipper maken. Ik organiseer ook themafeesten. Binnenkort is weer de hogehakkenrace, op roodharigendag (7 september). Hetero's doen dan gewoon mee hoor, die rennen net zo goed op hakken".
Jawel, het blijft een homobar, maar aangepast aan de wensen van jonge stappers. "Dat andere mensen niet binnen mogen is een beetje ouder- wets, toch ?! Iedereen moet zich thuis voelen in de Venise. Daarom heb ik ook lang gezeurd om mee te mogen doen met de kluuntocht tijdens het carnaval, een kroegentocht langs 'Friese bezienswaardigheden' rond de Grote Markt in Breda, waar de bezoekers moeten stempelen. Ik dacht: 'Misschien komt er niemand, omdat ik in een zijstraat zit', maar om kwart over één stond het al helemaal vol. Met een stempelkaart heb je ook een excuus om binnen te komen. En ik kreeg de prijs voor het best versierde café".
bronnen: Trouw.nl / YouTube.com - NOS Headlines
